ساخت تصمیم و یک فرآیند از اقدام استراتژیک بر اساس سناریو
«من اتحادیه را نجات می‌دهم. آن را به کوتاه‌ترین راه در لوای قانون اساسی نجات می‌دهم. اگر می‌توانستم اتحادیه را بدون آزاد کردن هیچ برده‌ای نجات دهم، این کار را می‌کردم، و اگر می‌توانستم آن را با آزاد کردن تمام بردگان نجات دهم، این کار را می‌کردم؛ و اگر می‌توانستم آن را با آزاد کردن برخی و رها کردن دیگران نجات دهم، آن کار را نیز انجام می‌دادم. من در اینجا هدف خود را بر اساس دیدگاهم از وظیفه رسمی بیان کرده‌ام، و منظورم هیچ تغییری در آرزوی شخصی‌ام که بارها بیان کرده‌ام نیست، که آرزو دارم تمام انسان‌ها در هر جایی آزاد باشند.»
آبراهام لینکلن ــ۱۲ آگست ۱۸۶۲
ما به یک دایره‌ی معنایی از واژگان استراتژی می‌پردازیم که تصویری کامل از یک موضوع برای ما فراهم کند. پدیدار شناسی اولیه که آن را این طور تعریف می کنیم: شناسایی فرصت‌های کلیدی مبتنی بر فرآیند سناریو با تمرکز بر منابعی که داریم برای دست‌یابی به منافع نهفته، چه آنها که شناسایی شده‌اند و چه آنها که هنوز درک نشده‌اند. استراتژی بر این مبنا، گاهی یک پلن است، گاهی پترن، گاهی ترفند، گاهی پرسپکتیو و گاهی موقعیتی است که در آن خود را تعریف کرده‌ایم.
ساخت تصمیم
ساخت تصمیم در یک سازماندهی سیاسی، اردوگاه مرجع از جامعه‌ی هدف دارد که در حال پرداختن هزینه‌هایی برای دست‌یابی به منافع پایدار است. در مواقع بحرانی و پیچیده، منافع دو ویژگی دارند. یا نهفته هستند یا شناسایی شده تلقی می‌شوند. اگر سازمان ما توانایی شناسایی فرصت‌های کلیدی را دارد و همین‌طور می‌تواند بر منابع موجود و قابل کشف تمرکز کند، ضروری است که استراتژیک اقدام کند. کسانی که استراتژیک اقدام می‌کنند چرخه‌های پایدار خلق می‌کنند و به سمت ایجاد یک سنتز خلاقانه پیش می‌روند. سنتز خلاقانه در ۴ state از تفکر استراتژیک پایه‌گذاری می‌شود: جهت‌گیری، ذهنی، نتایج مثبت و منفی یک رویداد و یادگیرندگی از وضعیت. در اینجاست که مزیت رقابتی بر اساس یک فرآیند شامل دارایی__ قابلیت__ شایستگی__ کشف شایستگی و صلاحیت اصلی سازمان، نهایتا منجر به آفرینش مزیت رقابتی ما با دیگر سازمان‌ها می‌شود. حالا سناریوها مقابل ما قرار می‌گیرند و به نظرم تصمیم سازی ها و بعد تصمیم گیری‌ها از این نقطه آغاز می‌شوند. چک لیست چارچوب بندی و طراحی بازی برنده_برنده که پیشنهاد مرحله‌ای در پنج گام است، دوباره ما را به جامعه هدف باز می‌گرداند. حالا با فرآیند تحلیل سناریو و شبیه سازی آن روبرو می‌شویم. تمام ابزارها و مدل های تصمیم سازی، تحلیل سازمان و تصمیم گیری از اینجا پخته می‌شوند. برای رقابتی مدنی یا رویارویی خصمانه با یک ساختار هیئتی، ساخت بدیل هیئتی تنها می‌تواند باعث سرگرمی مشاهده گران و شکنجه جامعه هدف شود. ساختار هیئتی غالبا هدفمند و فوری در اقدام است اما بیشتر اوقات استراتژیک نیست و از اندازه‌گیری پیامدها جا می‌ماند. اقدام استراتژیک، تفاوت و سطح درگیری را متنوع و قابل اندازه‌گیری می‌کند. بدیل هیئتی اما به دلیل آنکه منابع مالی، نظامی و امنیتی برای مقابله با جمهوری اسلامی را در اختیار ندارد، تبدیل به خانه‌ی کدخدا می‌شود. ما تا الان بازی را به کدخداها باخته‌ایم و نه جمهوری اسلامی!
یک فرآیند از طراحی بازی برنده ـ برنده
۱- صاحبان منافع در یک ایده یا تصمیم را شناسایی کنید
۲- ذی‌نفع کلیدی را انتخاب کنید
۳- نیازهای پیدا و پنهان ذی‌نفعان را تحلیل کنید. به این معنا که درک کنید هر نیازی چه نوع جهان بینی را نسبت به وضعیت در خود دارد.
۴- آیا امکان ایجاد یک رابطه برنده ـ برنده میان شما شما و هر یک از صاحبان منافع وجود دارد؟
۵- آیا اساسا امکان دارد بین سازمان یا ایده شما و هر یک از ذی‌نفعان، یک رابطه برنده ـ برنده تعریف کرد؟ آن را تعریف کنید!
پس از طراحی یک بازی برنده، یک توصیه این است که فرآیند پردازش سناریو را آغاز کنید.
پردازش سناریو و فرآیند
شروع به نوشتن کنید: گام اول این است که خوش بینانه‌ترین وقایع و رویدادهایی که سازمان شما درک می‌کند چه چیزهایی هستند؟
گام دوم: بدبینانه ترین رویدادها در افق نزدیک چیست اند؟
گام سوم: از بین این دو، محتمل‌ترین رویداد نزدیک کدام است؟ آن را تحلیل کنید و بنویسید چرا بسیار محتمل در وقوع است؟
پردازش سناریویی که بسیار محتمل در وقوع است:
۱- محتوای تصمیماتی را که برای مقابله با وضعیت، پیش و روی شماست، آشکار کنید
۲- اطلاعات ضروری و کامل درباره سناریوی بسیار محتمل جمع‌آوری کنید
۳- نیروهای پیشران کلیدی را که می توانند به تصمیم برای وقوع کمک کنند شناسایی کنید
۴- عناصر نسبتا معین از وضعیت را جدا و آشکار کنید
۵- عدم قطعیت هایی را که بحرانی تلقی می‌شوند شناسایی کنید
۶- حالا سناریوهای نسبت خود با وضعیت را تدوین کنید
۷- تصمیمات ساخته شده را تحلیل کنید
۸- شاخص هایی برای راهنمایی اعضای تصمیم گیرنده در سازمان بسازید
یک تکنیک تصمیم‌گیری SCAMPER
دنیای سیاسی ایرانی عموما تصور می‌کند دانسته‌های سازمانی عینی را درباره ایران در اختیار دارد، اما رویدادهای پس از جنبش مهسا نشان می‌دهدکه این دانش کسب شده تطبیقی با واقعیات روز ندارد. فقدان دانش و جهان بیرونی به روز شده، توانایی سازمان را برای بهره برداری از فرصت‌ها ناچیز می کند. اینها لحظات مرگ سازمانی هستند.
این متن با هدفمندی، فرآیندی را دنبال می‌کند تا تصمیم سازی و تصمیم گیری را روشن نماید و زمینه‌ای فراهم کند تا افراد تحریک شده به سمت اقدامات منسجم حرکت کنند.
تکنیک تصمیم گیری SCAMPER روشی خلاقانه با بر پایه‌ی تفکر استراتژیک است که می تواند زوایای گوناگون یک تصمیم ساخته شده را پالایش و آن را به ایده‌ی ملموس برای اقدام آماده کند. تکنیک اسکمپر یک روش نوآوری و پردازش ایده یا تصمیم است و در چند مرحله آن را برای اقدام آماده می‌کند. لازم به یادآوری است که همواره پیش از فرآیند تصمیم گیری، ما روش‌ها و فرآیندهای تصمیم سازی و تحلیل‌های خود سازمان را در اولویت قرار می‌دهیم تا سازمان را تبدیل به خانه‌ای روشن و قابل شناسایی کنیم. دراینجا چکیده‌ای از توصیف اسکمپر، برگرفته از هوش مصنوعی مرور می‌کنیم:
اختصار SCAMPER به معنای:
- Substitute (جایگزین کردن): در نظر بگیرید که چه عناصری از محصول، فرایند، یا ایده می‌تواند با چیز دیگری جایگزین شود.
- Combine (ترکیب کردن): فکر کنید چطور می‌توانید دو یا چند عنصر از محصول، فرایند، یا ایده را برای ایجاد چیزی جدید ترکیب کنید.
- Adapt (سازگار کردن): بررسی کنید چگونه می‌توانید جنبه‌هایی از محصولات، خدمات، یا ایده‌های دیگر را برای بهبود خودتان تطبیق دهید.
- Modify (or Magnify) (تغییر دادن یا بزرگ‌نمایی): در نظر بگیرید چگونه می‌توانید جنبه‌های خاصی از آنچه که بررسی می‌کنید را تغییر دهید، بزرگ کنید، یا گسترش دهید.
- Put to another use (به کاربرد دیگری گذاشتن): فکر کنید محصول، خدمت، یا ایده چگونه می‌تواند به شکلی متفاوت یا در زمینه‌ای متفاوت مورد استفاده قرار گیرد.
- Eliminate (or Minify) (حذف کردن یا کوچک کردن): در نظر بگیرید که چه اتفاقی می‌افتد اگر بخش‌ها یا عناصر خاصی از آنچه که بررسی می‌کنید را حذف کنید.
- Reverse (or Rearrange) (معکوس یا ترتیب دوباره): به آنچه که می‌توان با معکوس یا ترتیب دوباره عناصر محصول، فرایند، یا ایده دست یافت، نگاه کنید.
در تهیه این یادداشت از توصیه های اساتیدم در ایران و رویکرد HHL از دانشگاه لایپزیک استفاده شده است.